Khác với nhiều nước, ở Mỹ mất hơn 11 tuần giữa cuộc bầu cử và Lễ nhậm chức nhằm cho phép việc chuyển giao quyền lực từ Tổng thống đương chức sang người kế nhiệm. Nghe có vẻ chậm, nhưng trước đây khoảng thời gian này đã có lúc kéo dài thậm chí còn lâu hơn. Thời kỳ chuyển giao dài này còn được gọi là giai đoạn "lame duck" (vịt què) (thuật ngữ dùng để chỉ quan chức cuối nhiệm kỳ mà người kế nhiệm đã được chọn).
Trước đây, quốc hội Liên bang quy định 4/3 làm ngày chính phủ liên bang "bắt đầu hoạt động" theo hiến pháp Mỹ năm 1789. Ngoại trừ trường hợp của George Washington - người tuyên thệ trễ 8 tuần vào ngày 30/4/1789.
Khoảng cách bốn tháng là cần thiết, một phần bởi việc thu thập và kiểm phiếu bầu trước đây mất nhiều thời gian hơn so với hiện nay vì chúng được vận chuyển đến thủ đô bằng phương tiện thô sơ. Lý do khác là có một số vấn đề mà tân tổng thống cần phải thực hiện như cần có thời gian chọn ứng viên nội các, trong khi tổng thống sắp mãn nhiệm phải bàn giao công việc và bảo vệ những thành quả mà họ đã đạt được.
Jeffrey A. Engel - Giám đốc sáng lập Trung tâm Lịch sử Tổng thống thuộc Đại học Southern Methodist - cho biết: "Cần có thời gian để lựa chọn ứng viên nội các. Mỗi một chính quyền tổng thống mới giống như việc phải phủ một lớp kem lên cốt bánh. Chiếc bánh là bộ máy mới là những người được bổ nhiệm và thành viên nội các mới. Như bất cứ thợ làm bánh nào cũng nằm lòng, bạn hoàn toàn có thể phủ lớp kem chỉ cần 30 giây, nhưng trông nó không thể hoàn hảo".
 |
|
Tổng thống Donald Trump tuyên thệ nhậm chức ngày 20/1/2017. Ảnh: AFP. |
Tuy nhiên, việc thời gian chuyển giao quyền lực kéo dài tới 4 tháng cũng tạo ra một số vấn đề, trong đó có thể kể đến sự kiện nổi tiếng "Mùa đông ly khai" (Secession Winter). Sau cuộc bầu cử năm 1860, trong suốt quãng thời gian chờ đợi từ thời điểm bầu cử kết thúc đưa đưa Abraham Lincoln trở thành Tổng thống và đến lúc ông tuyên thệ nhậm chức, những kẻ ly khai đã kịp nắm giữ quân đội và quốc phòng liên bang, phát động cuộc nội chiến. Khi ấy, cả tổng thống đương nhiệm James Buchanan lẫn đắc cử không thể cản được phe ly khai và đến tháng 4/2861 cả nước Mỹ rơi vào cuộc nội chiến.
Sau đó, sự ra đời của công nghệ hiện đại cùng những tiến bộ kỹ thuật giúp giảm đáng kể thời gian kiểm đếm, đi lại, khiến giai đoạn 4 tháng "vịt què" trở nên không còn cần thiết về mặt hậu cần. Kết quả, Tu chính án thứ 20 được phê chuẩn vào năm 1933 đã chuyển ngày nhậm chức ấn định vào ngày 20/1. Cuộc bầu cử vẫn được tổ chức vào đầu tháng 11. Kể từ đó, ngày 20/1 đã chính thức trở thành ngày tổng thống mới của nước Mỹ tuyên thệ nhậm chức. Nếu ngày 20/1 rơi vào Chủ nhật thì một lễ tuyên thệ nhậm chức riêng và đơn giản sẽ được tổ chức tại Nhà Trắng. Lễ nhậm chức công khai và các sự kiện ăn mừng sẽ được tổ chức vào thứ hai, ngày 21/1.
 |
|
Lễ nhậm chức của Tổng thống Barack Obama có sự tham dự của cả triệu người. Ảnh: AFP. |
Ngày 20/1, Joe Biden sẽ trở thành tổng thống thứ 46 của Mỹ. Tổng thống đắc cử Joe Biden và Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris sẽ tuyên thệ nhậm chức vào trưa ngày 20/1 tại Washington D.C. Theo truyền thống, tổng thống sắp mãn nhiệm và gia đình sẽ tham dự buổi lễ nhậm chức của tổng thống đương nhiệm, ngay cả khi họ khác về đảng phái. Còn một số truyền thống khác, như tổng thống mãn nhiệm sẽ để lại một lá thư cho tổng thống đương nhiệm với nhiều lời khích lệ. Obama từng viết trong lá thư cho Trump: "Chúc mừng ông vì đã có cuộc tranh cử đáng nhớ. Hàng triệu người đặt hy vọng vào ông, và tất cả chúng ta, bất kể đảng phái, nên hy vọng vì sự thịnh vượng và an toàn trong thời kỳ ông đương nhiệm". Nhưng liệu có lá thư tay nào từ Trump đến người kế nhiệm Joe Biden hay không vẫn là còn là dấu hỏi.
Các lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ luôn thu hút nhiều người xem. Lễ nhậm chức của Tổng thống Barack Obama (ngày 21/1/2013) có hơn 2 triệu người theo dõi. Năm nay, quy mô của lễ kỷ niệm sẽ "cực kỳ hạn chế" do đại dịch Covid-19. Theo CNN, ủy ban tổ chức lễ nhậm chức thông báo ông Biden sẽ không diễu hành dọc đại lộ Pennsylvania ở thủ đô Washington như truyền thống sau khi tuyên thệ. Tuy nhiên, ông vẫn sẽ được hộ tống danh dự đến Nhà Trắng. Một lễ diễu hành ảo sẽ được phát trên truyền hình toàn quốc.
 |
|
Joe Biden tuyên thệ nhậm chức Phó Tổng thống Mỹ dưới thời làm phó tướng trong chính quyền Tổng thống Barack Obama. Ảnh: AFP. |
Huyền Anh (Theo usembassy)