Cha mẹ sinh ra 5 anh em chúng tôi ở vùng đất than Quảng Ninh, vì bệnh nên anh trai tôi đã mất từ năm lên 6. Ơn trời 4 anh em còn lại đều khỏe mạnh, đã tốt nghiệp đại học và có công ăn việc làm ổn định. Cha tôi là con trai út duy nhất trong gia đình có 3 chị em, vì là út nên được ông bà nội rất cưng chiều. Những năm 70, khi mà chúng bạn cùng trang lứa vừa lo học, vừa lo làm thì ông đã có xe đạp để đi. Cũng chính vì được cưng chiều mà cuộc đời ông luôn phải dựa dẫm vào người khác.
Theo như lời mẹ tôi và họ hàng kể lại thì ông là người vô tâm, vô trách nhiệm. Ông "về hưu non" ở tuổi 40, và số tiền ông làm ra chỉ dành một phần rất nhỏ cho gia đình. Từ đó đến nay đã gần 20 năm ông hoàn toàn phụ thuộc vào vợ và các con. Chuyện đánh đập vợ thường hay xảy ra và cách ông đối xử với ông bà nội thì đã in hằn trong tâm trí chúng tôi khi còn nhỏ.
Đã vậy ông lại ảo tưởng về bản thân mình, nói theo cách của giới trẻ ngày nay là "tự sướng tinh thần", đi đâu ông cũng có một câu: "tôi có 4 đứa con học đại học". Giả sử một trong những người bạn của ông mà hỏi lại: anh đã làm được những gì? Tôi không biết ông sẽ trả lời sao.
Mẹ tôi là con đầu trong gia đình 4 chị em. Vì gia cảnh khó khăn nên bà theo nghiệp buôn bán từ nhỏ. Sau khi thi rớt đại học, bà bỏ đi buôn để phụ mẹ nuôi các em, lúc đó ông ngoại đang phục vụ chiến trường miền Nam. Ở tuổi 30 bà đã phải gánh trên lưng 5 mặt con. Nhờ cái quán hàng nhỏ ở chợ của bà mà 4 anh em chúng tôi đã học hết lớp 12.
Anh trai đầu của tôi sau khi tốt nghiệp, thay cha mẹ nuôi tôi học đại học, sau khi tôi tốt nghiệp lại thay anh nuôi em út. Cứ thế chúng tôi người trước tốt nghiệp thì thay nhau nuôi người kia. Chỉ có riêng anh thứ 2 làm giáo viên cấp 3 nên chỉ tự lo được cho mình và không đóng góp được gì nhiều cho gia đình. Nói thế để biết được hoàn cảnh của từng người và vì sao tôi bị stress vì hoàn cảnh như hiện nay.
Tôi là kỹ sư tin học đã đi làm được 6 năm, có vợ và con trai 6 tháng tuổi, sống chung với cha mẹ và em gái trong căn hộ cũ 60m2. Hiện nay mọi chi tiêu trong gia đình đều do tôi đảm trách. Vợ tôi đang xin việc sau khi sanh, em gái thì hàng tháng đóng góp 1 triệu, vì đang để dành tiền học lên cao. Tôi khéo chi tiêu và nắm kinh tế (vì vợ tôi không khéo trong việc này) và vì thế chi tiêu kinh tế cũng không khó khăn lắm. Hàng tháng ngoài chi phí sinh hoạt cho 6 người, tôi còn cho cha mẹ tiền xài vặt riêng, mỗi người 1 triệu và tích lũy được một ít.
Nhưng sự đời, tôi không bị stress vì kinh tế, vì công việc nhưng lại khổ tâm vì vấn đề tư tưởng, vì cha mẹ. Vì ở chung nên mọi việc hễ cứ mang ra bàn bạc với cha mẹ là lại phải làm theo ý ông bà. Từ việc sửa nhà, mua sắm, cách nuôi dạy con cái, nhất nhất phải theo ý ông bà, nếu không thì toàn bàn lùi hoặc bị nói móc máy. Riết rồi tôi có cảm giác mình đang sống cuộc đời người khác chứ không phải của mình.
Ai cũng có thời của mình để vui sống, nhưng cái thời hiện tại của chúng tôi đang bị cha mẹ tước đoạt. Ai từng ở trong hoàn cảnh này sẽ hiểu được tâm trạng của tôi. Ngày trước thời bao cấp, muốn ăn con gà phải giấu sợ hàng xóm tố. Còn chúng tôi có muốn mua sắm cái gì cũng phải giấu cha mẹ, chỉ hơn kẻ cắp ở chỗ là chúng tôi không lấy của ai.
Cũng may nhờ vợ tôi ít nói là chưa bao giờ đặt tôi vào tình huống khó xử với cha mẹ. Có lẽ tôi còn sống được đến giờ là vì thế. Vì mẹ tôi là người nói nhiều kinh khủng khiếp. Một vấn đề thì nhà có 6 người, bà phải kể đi kể lại cho từng người. Bà không cần biết tâm trạng của người nghe như thế nào, chỉ cần bà được nói. Có lẽ trong 10 phần chê trách của ba tôi thì bà cũng chiếm 3 phần vì là người phụ nữ không hiểu chồng.
Ba tôi kể có lần đi mua gỗ về mệt gần đứt hơi, đang mong mỏi 1 ly nước mát thì mẹ tôi cứ léo nhéo bên tai là mua gỗ gì, mua ở đâu, giá bao nhiêu làm ông bực quá chửi um cả lên. Trong lòng ông cũng biết là bà quan tâm nhưng trong tình huống đó ông không thể kiềm chế nổi. Đã có giai đoạn đầu óc tôi cứ ong ong lên vì lúc nào cũng có tiếng của bà vang lên trong đó, không thể tập trung làm việc được.
Mẹ tôi còn là người hay nói dối. Không gì có thể biện minh điều đó. Vì là dân buôn nên việc nói dối người mua là điều không tránh khỏi, nhưng mẹ tôi lại mang cả việc nói dối áp dụng cho người nhà. Có những điều tôi biết bà nói dối ba tôi, có những điều bà nói dối để đẹp lòng mọi người, nhưng tựu trung lại tôi biết mục đích cuối cùng là mọi việc phải theo ý mẹ. Bây giờ trong những lời mẹ nói, tôi cũng không dám tin hết rằng đó là sự thật. Và cứ thế sự tôn trọng trong tôi ngày một giảm đi.
Ba tôi hay chê bai người khác, và luôn có lý do cho thất bại của mình. Kể về những người cùng thời ông mà thành đạt, ông luôn không chấp nhận và cho rằng họ may mắn. Còn những người hiện tại có cuộc sống không được như ông thì bị chê cho không ngóc đầu lên được. Nghe những lời đó, tôi cứ ngỡ mình nghe một doanh nhân thành đạt hay huyền thoại nào đó nói chuyện, nhưng nhìn lại ông còn thua cả những người kém hơn ông, vì họ biết dựa vào sức mình.
Điểm chung duy nhất giữa ba mẹ tôi là ông bà luôn lồng 2 chữ "hy sinh" vì con cái, đến mức lạm dụng. Có những việc xét đến mục đích cuối cùng là vì ông bà nhưng chúng tôi luôn được thơm lây là "vì chúng tôi". Có lẽ ông bà chính là lớp người "cổ - lỗ - sỹ".
Tôi từng có thời gian làm việc ở nước ngoài, tôi tiếp thu tất cả những điều tốt của họ và mong muốn người Việt ta có thể thay đổi suy nghĩ của mình mà tiến bộ hơn, bắt đầu từ những người xung quanh mình, những người trong gia đình mình. Tôi có niềm tin sắt đá là mình sẽ làm được, bằng nhiều cách, từ mưa dầm thấm lâu, nhẹ nhàng cho đến phản ứng ra mặt. Cũng đã có những cuộc tranh cãi lớn khiến không khí gia đình căng thẳng, nhưng dường như kết quả đạt được rất ít. Ba mẹ tôi sau mỗi lần như vậy thì có khá hơn được lâu nhất một tuần, rồi lại đâu vào đấy.
Đôi khi tôi cũng muốn thỏa hiệp, vì thay đổi suy nghĩ cho một lớp người già như vậy thì rất khó chịu cho họ, và vợ chồng tôi cũng có suy nghĩ độc lập để không bị cuốn theo. Nhưng còn con trai tôi, tôi không muốn cháu cũng lớn lên với những suy nghĩ như vậy, vì bản thân chúng tôi đến khi đi làm mới thoát ra được cái vòng kim cô đó.
Đã có lúc tôi rất thần tượng cha mẹ mình, cho đến khi đi làm, được tiếp xúc với những cái mà mình có thể tự đánh giá, nhận xét khách quan được đâu là tốt, đâu là xấu. Hiện tại cha mẹ đang sống cùng tôi vì tôi có con nhỏ nên ông bà rất thích. Nếu muốn tách riêng ra thì phải đợi cháu được 2 tuổi đi nhà trẻ, khi ấy lại tội cho ông bà vì chẳng còn niềm vui gì.
Tôi nghĩ đây là vấn đề chung của các cặp vợ chồng trẻ đang sống cùng cha mẹ. Các anh chị có cách nào hiệu quả hơn để thu hẹp khoảng cách thế hệ này, xin hãy chia sẻ cùng tôi.
Chiến