Ngày 6/7, cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) thông báo sinh viên quốc tế giữ visa F-1 (visa dành cho du học sinh các trường trung học, cao đẳng, đại học) và M-1 (visa dành cho người đi học nghề) ở Mỹ sẽ phải về nước nếu có chương trình học online 100% vào mùa thu tới. Những người ở lại bị coi là cư trú bất hợp pháp và có thể bị trục xuất. Với những du học sinh đã rời khỏi Mỹ nhưng có chương trình học 100% online, hải quan Mỹ tại sân bay sẽ không cho nhập cảnh. Những du học sinh hiện còn ở Mỹ và đã đăng ký các môn học 100% online cho học kỳ mùa thu được yêu cầu thay đổi ngay lập tức bằng cách chuyển đến các trường có dạy trực tiếp, hoặc kết hợp hai hình thức học trực tiếp và trực tuyến.
Thông tin trên nhanh chóng vấp phải sự phản đối từ phía các du học sinh đang học tập tại Mỹ.
Nhận được email thông báo của văn phòng du học sinh vào chiều 6/7 theo giờ địa phương, Trần Yến Nhi, 22 tuổi, đang theo học tại El Camino College, California bày tỏ sự hoang mang và tức giận. "Lúc này, đâu phải muốn về là về, nhất là khi không có chuyến bay. Bên cạnh đó, việc phải chi trả một số tiền lớn để đi học rồi phải học trực tuyến mà không được hỗ trợ, giờ lại bắt về nước là quá bất công đối với du học sinh", Nhi cho hay.
Sau khi gửi thông báo, trường học của Nhi đã mở cuộc họp trực tuyến để trấn an sinh viên, dù chưa đưa ra câu trả lời cuối cùng. Theo đại diện nhà trường, thông báo của ICE mới chỉ dừng lại ở thông tin, chưa phải luật và có thể thay đổi cho phù hợp với tình hình.
Từ 20/3, toàn bộ sinh viên của trường Yến Nhi được thông báo chuyển sang học online đến hết mùa xuân (tháng 6), trường học tạm đóng cửa vì dịch bệnh. Nhưng sang hè, các lớp học online vẫn tiếp tục duy trì.
"Họ nói rằng sẽ tổ chức các lớp hybrid - kết hợp giữa trực tuyến và trực tiếp - hoặc sinh viên sẽ được đến trường nếu như cần sử dụng phòng thực hành. Nhưng hiện tại, các lớp mình theo học đều học trực tuyến 100%, thay vì 9 học phần trên trường và 3 học phần online như trước", Nhi nói.
Nhi cho rằng chính phủ chỉ đang cố "ép" các trường học mở cửa nhằm đưa mọi thứ trở về ban đầu.
Trong trường hợp buộc phải về nước, Yến Nhi nhận định những bạn gia hạn visa mỗi năm, nếu có chứng minh tài chính đầy đủ và thành tích học tập tốt vẫn dễ xin được visa quay lại. Nhưng với các du học sinh từ khi qua Mỹ đến nay chưa về nước để gia hạn visa thì không chắc, trong một số trường hợp có thể bị từ chối vì "cái này rất hên xui". Đây cũng chính là nỗi lo lớn nhất của hầu hết du học sinh.
Chung tâm trạng với Yến Nhi, Thiên Kim, 20 tuổi, đang theo học tại trường Sacramento City College lo lắng đến mất ngủ. Tối 6/7, sau khi nhận được thông tin từ ICE, Kim cùng nhiều du học sinh ký tên kiến nghị lên Nhà Trắng và gửi email cho cố vấn học tập để hỏi kỹ.
Trả lời email của Kim, cố vấn cho biết nhà trường đang cân nhắc và lên kế hoạch tốt nhất nhằm hỗ trợ cho các sinh viên tiếp tục ở trường học tập, đồng thời hẹn có thông báo chính thức vào một ngày sau. Chờ đợi suốt một đêm, Kim không thể nào chợp mắt. Sau một đêm liên tục mở email để kiểm tra, Kim chưa nhận được hồi âm.
Một mình sang Mỹ du học từ năm 15 tuổi, đây là khoảng thời gian khiến cô gái quê ở TP HCM không thể nào quên. Từ tháng 2, khi nhiều bạn bè quyết định về nước tránh dịch, Kim vẫn kiên quyết hoàn thành chương trình và dự định về Việt Nam vào tháng 6. Dịch bùng phát khiến Mỹ trở thành tâm dịch lớn nhất thế giới, Thiên Kim thử mua vé về nước sau khi kết thúc lịch học vào 20/5, nhưng các chuyến bay đều bị hủy. Nữ sinh vẽ tranh, chơi đàn trong những ngày bang California bị phong tỏa.
Đối với Kim, thông báo mới nhất của ICE còn tồi tệ hơn việc Mỹ trở thành tâm điểm của Covid-19. Theo ICE, các du học sinh có thể về nước hoặc chuyển sang trường dạy trực tiếp, nhưng với số lượng lớn các du học sinh Việt tại Mỹ, cô không nghĩ mình đủ may mắn để nằm trong danh sách được trở về nước trong 10 ngày tới.
Còn nếu muốn "lách luật", Thiên Kim được bạn bè "mách" nên chuyển đến một trường có tổ chức dạy trực tuyến kết hợp với trực tiếp ở bang khác, nhưng kéo theo đó, nữ sinh buộc phải chuyển nhà, phải học phí, sinh hoạt... đều là điều rất khó khăn trong tình trạng California đang phong tỏa.
"Nếu tính sơ sơ, chuyển sang trường mới, mức học phí có thể đắt hơn 10.000 USD hoặc gấp đôi so với mức phí hiện tại. Đó thật sự là gánh nặng", cô bộc bạch. Trong vài ngày tới, Thiên Kim cùng bạn bè sẽ kiến nghị với trường dạy kết hợp trực tiếp và online để du học sinh có thể tiếp tục ở lại Mỹ.
Trâm Mai, du học sinh đang theo học ngành dịch vụ tại Floria cũng cho rằng "yêu sách này" chỉ là cách để "bắt ép" trường học mở cửa trở lại, nhằm thúc đẩy nền kinh tế và nỗ lực đưa cuộc sống trở về bình thường. "Cá nhân mình cho rằng việc để du học sinh về nước sẽ gây tổn thất lớn đến với các trường, vì họ kiếm được một nguồn kinh tế lớn từ sinh viên quốc tế. Đó cũng chính là lý do trường học vẫn đang xem xét để tìm hướng giải quyết thích hợp", nữ sinh viên nói.
Cũng theo Trâm Mai, một số trường có thể "lách luật" để giữ sinh viên bằng cách tổ chức các lớp vừa học trực tuyến và trên lớp để sinh viên đăng ký, nhưng thực chất vẫn cho du học sinh học trực tuyến. Nhiều trường học có thể sẽ áp dụng cách này để giữ sinh viên ở lại.
Không chỉ với các du học sinh đang học tập tại Mỹ, Đặng Khánh Vy, học sinh lớp 12 Anh 1 trường Chuyên Amsterdam đạt học bổng vào University of Michigan, cũng không giấu khỏi sự lo lắng trước thông báo mới của ICE.
Nhận thông báo trúng tuyển vào thời gian Mỹ bùng phát dịch, nhưng nữ sinh vẫn mong có thể được nhập học vào cuối tháng 8 tới. Tuy nhiên, trước thông báo mới, Khánh Vy chắc chắn đến 70% bản thân phải lùi thời gian nhập học cho đến khi tình hình ổn định hơn.
"Quyết định lùi lịch nhập học chắc sẽ ảnh hưởng một phần nào đó đến học bổng vì trường em học là trường công. Nhưng em cũng như nhiều bạn vẫn đang chờ thông báo chính thức thay vì sống trong khoảng thời gian thấp thỏm như hiện tại", Khánh Vy nói.
Thúy Quỳnh