Sau hai lần hoãn chiếu vì dịch, Lật mặt: 48h được đón nhận tốt khi công chiếu trong tháng 4 - tháng có gần 10 phim Việt ra rạp. Sản xuất phần năm, Lý Hải được khen có bước tiến mới trong thủ pháp dàn dựng cảnh hành động lẫn phong cách kể chuyện. Sau một tuần ra rạp, phim của anh thu về hơn 93 tỷ đồng. Trò chuyện với iOne, Lý Hải nói anh không đặt mục tiêu phim phải thắng và có doanh thu cao hơn phần trước. Chỉ cần được khán giả khen làm tốt, anh đã mãn nguyện.
- Anh áp lực thế nào về doanh thu của 'Lật mặt: 48h' trong bối cảnh bốn phần trước của phim đều thắng đậm phòng vé?
- Khi phim phát hành, ai cũng hỏi tôi mong phim thắng bao nhiêu tỷ nhưng trong thâm tâm, tôi thực sự không đặt nặng chuyện doanh thu. Tôi chưa bao giờ đặt mục tiêu mình phải thắng lớn, phải là người dẫn đầu. Tôi chỉ cần phim hòa vốn. Không phải cứ phim trước thu 50 tỷ đồng thì phim sau phải được 100, 200 tỷ đồng và hơn thế. Nếu nghĩ như vậy thì rất mệt!
Hiện, phim đã hòa vốn nhưng tôi chưa dám công bố thông tin này vì sợ khán giả biết sẽ không còn giúp mình nữa! (Cười lớn). Làm phim, tôi áp lực vì chất lượng. Tôi chỉ cần mọi người ra rạp, xem phim và nói phần này tốt hơn phần trước, thế là đủ! Phim hòa vốn, lại đón nhận được những phản ứng tích cực từ khán giả nên những ngày qua tôi ăn ngon, ngủ yên. Nếu doanh thu tốt mà bị chê lên bờ xuống ruộng thì tôi sẽ rất buồn vì biết mình đang giẫm chân tại chỗ, năng lực không được cải thiện so với những phần trước.
Tôi biết ơn ê-kíp của mình. Họ chưa từng đặt ra mục tiêu doanh thu mà luôn tâm huyết, hết mình với Lý Hải. Đáng lẽ, phim phải quay trong ba tháng mới hoàn thiện. Tuy nhiên, mọi người đều làm việc ngày đêm, có những ngày chỉ ngủ bốn tiếng nên mất 1,5 tháng, phim đã quay xong. Tôi vui vì cộng sự hiểu Lật mặt: 48h là một dự án khó nên đều tập trung cao độ làm việc. Mọi người luôn trong tinh thần chạy đua.
- Câu chuyện anh nhớ nhất trên phim trường?
- Chiếc vỏ lãi, nếu như chạy đi chơi bình thường thì không có vấn đề gì. Nhưng là phim hành động, tôi tự yêu cầu mình và các diễn viên phải chạy hết tốc lực. Mỗi lần lạng lách, rượt đuổi nhau, vỏ lãi lại lật. Nước sông Cần Thơ chảy rất xiết. Hơn nữa, vỏ lãi có chân vịt ở phía sau rất nguy hiểm. Chúng ta không thể lường trước được sự cố xảy ra. Tôi nhớ có lần chở Mạc Văn Khoa và Võ Thành Tâm bị té xuống nước, chân vịt của chiếc vỏ lãi xém chém ngang mặt của ba diễn viên. Mặt mày ba anh em lạnh tanh, không còn nổi một giọt máu. Sau cảnh đó, cứ lái vỏ lãi là tay tôi run, không dám chạy. Diễn viên chỉ có 3-4 bộ trang phục sơ cua. Mỗi lần lật vỏ lãi, quần áo chúng tôi ướt nhẹp. Ê-kíp liên tục phải sấy khô đồ để kịp quay. Hay có lần tôi bị trôi đôi dép. Mọi người nháo nhào đi tìm vì sợ sai rắc-co. Đó là những kỷ niệm rất đáng nhớ.
Nhưng cảnh nguy hiểm nhất, có lẽ là cảnh cháy nổ. Cảnh đó yêu cầu sau khi tôi lái vỏ lãi đâm vào tàu sẽ lách ra ngoài, sau đó mới nổ. Chúng tôi đặt bốn quả thuốc nổ trên tàu để quay. Rượt đuổi căng thẳng, khi chuẩn bị lách ra thì hai diễn viên Võ Thành Tâm, Mạc Văn Khoa sợ rằng tôi không lách kịp. Họ ngồi trên vỏ lãi lo lắng, ngồi không chắc, lắc qua lắc lại khiến vỏ lãi bị lật. May là vỏ lãi lật ra ngoài. Chỉ cần lao tới chỗ tàu đang nổ và lật ở đó thì ba anh em mất xác rồi!
- Có nhiều cảnh hành động mãn nhãn nhưng phim của anh bị chê kịch bản lỏng lẻo, giản đơn. Anh lý giải thế nào?
- Nếu như các bạn xem phim hành động nhiều thì sẽ hiểu công thức chung của nó là đưa ra một sự việc, công việc cụ thể, rồi cả nhóm lên đường giải quyết nhiệm vụ. Phim hành động khác phim tâm lý ở chỗ không để khán giả đoán già đoán non, lật tới lật lại. Ngay từ đầu, tôi thông báo với mọi người đây là phim hành động. Đã hành động thì phải mãn nhãn.
Tôi vui khi ngoài câu chuyện hành động được kể, tôi còn cài cắm tình người trong đó rất nhiều. Phim còn thể hiện tình vợ chồng, tình cha mẹ con cái, tình làng nghĩa xóm. Tôi không tập trung xây dựng một người hùng trong phim mà để tất cả nhân vật phụ đều là người hùng. Nhân vật chú Tư đạp xe lôi mà tôi đóng cũng là người hùng. Bạn chú Tư hay anh tài xế lái xe buýt rớt xuống sông cứu người cũng là người hùng. Tôi muốn khán giả thấy trong xã hội này không có cái gọi là địa vị thấp hèn. Tất cả đều có thể trở thành người hùng trong một khoảnh khắc nào đó. Bởi vậy, chúng ta không phải ngần ngại để sẵn sàng làm việc tốt.
- Lý do anh hiếm khi chọn ngôi sao phòng vé đóng phim của mình?
- Thứ nhất là không đủ tiền mời. Thứ hai là do lịch hợp tác. Phim của tôi làm việc rất kỹ phần tiền kỳ. Trước khi phim bấm máy, chúng tôi họp nhiều, làm kỹ tâm lý. Phim của tôi thu tiếng trực tiếp nên không cho diễn viên được nhắc tuồng, nhắc thoại ở hiện trường. Họ phải thuộc kịch bản 100%, khi ra hiện trường là bắt tay quay luôn chứ không ôm khư khư từng trang giấy. Tôi cũng yêu cầu diễn viên phải tập trước khi phim bấm máy rất nhiều. Quá trình ấy diễn ra 10 ngày, nửa tháng, tùy vai nhỏ, vai lớn.
Như Lật mặt: 48h, diễn viên phải tập một tháng rưỡi. Nếu như mời một ngôi sao, bảo họ tập một tháng rưỡi thì rất khó. Chúng ta phải hiểu họ là ngôi sao, phải đi quay kiếm tiền hàng ngày. Bắt họ tập một ngày hai cữ, vào trưa và tối, chắc chắn tôi không đủ kinh phí để trả lương cho họ trong 1,5 tháng tập. Như vậy là mình làm khó họ.
- Nhưng sao hạng A là tên tuổi bảo chứng doanh thu?
- Tôi nghĩ đạo diễn nào cũng mơ ước trong tay mình có một ngôi sao phòng vé để phim ra được an toàn về doanh thu. Việc quảng bá phim có ngôi sao tham gia sẽ được khán giả quan tâm, chú ý. Nhưng giữ chân khán giả được lâu là do nội dung. Khán giả coi nội dung chứ không coi những tên tuổi phòng vé. Do đó, phim của tôi xuất phát điểm lúc nào cũng chậm hơn người khác. Phải đợi 1-2 ngày phim ra rạp, chất lượng tốt thì mới tạo cơn sốt. Phim của tôi không như các phim khác, cứ ra mắt là tạo hiệu ứng từ những ngày đầu nhờ diễn viên hạng A góp mặt.
- Nhiều ngôi sao hạng A yêu sách trên phim trường. Đó có phải lý do anh dè dặt hợp tác?
- Không biết các đoàn khác thế nào chứ riêng ê-kíp Lý Hải, diễn viên tham gia là phải vào chung một nhóm, sinh hoạt như gia đình, không phân biệt ngôi sao hay người làm trong đoàn. Thí dụ khi đoàn phim quay tới trưa, nghỉ ăn cơm là tất cả mọi người cầm khay, xếp hàng giống như mua vé để lấy cơm, đồ ăn. Mọi người kiếm chỗ, ngồi ăn cùng nhau. Đoàn của tôi không có chuyện ngôi sao thì được che dù, che nắng và làm đồ ăn riêng cho. Bởi vậy, nhiều lúc diễn viên nghe đồn vô đoàn phim Lý Hải cực quá nên né trước! (Cười lớn).
Trong suốt những năm tháng làm phim, chưa có ngôi sao nào đòi hỏi hay ra yêu sách với tôi. Tôi nghĩ họ sẽ tự xấu hổ nếu đòi hỏi trong bối cảnh ai cũng như vậy. Thực tế ở những phần Lật mặt trước, cũng có diễn tham gia phim của tôi khi đến phim trường có mang theo trợ lý, phó trợ lý. Hai, ba người cầm dù, xách nước cho diễn viên. Nhưng chỉ cần sau một ngày làm việc, thấy không khí hoạt động của gia đình Lật mặt, diễn viên sẽ tự bỏ hết trợ lý ở nhà.
- Gần đây xảy ra trường hợp nhiều nhà sản xuất mâu thuẫn với diễn viên về thái độ thiếu hợp tác trên phim trường, không tham gia kế hoạch quảng bá hỗ trợ phim. Anh thường thỏa thuận với các diễn viên của mình thế nào để hai bên vui vẻ làm việc?
- Điều này phụ thuộc vào hợp đồng mỗi nhà sản xuất soạn thảo với đối tác của mình, không ai giống ai. Kế hoạch tham gia hoạt động premiere và cinetour hay trả lời phỏng vấn báo chí, giao lưu với khán giả có thể được thỏa thuận trong hợp đồng phụ. Với đoàn của tôi, việc diễn viên giúp đoàn quảng bá phim mình đóng đến với khán giả thường là hợp đồng miệng. Tôi không yêu cầu diễn viên của mình đăng bao nhiêu bài quảng bá phim. Phim dời, hoãn lịch, trách nhiệm thông báo thuộc về nhà sản xuất. Việc diễn viên có chia sẻ những thông tin này tới khán giả hay không là do ý thức cá nhân của họ chứ đoàn chúng tôi không yêu cầu.
Tuy nhiên, dù là hợp đồng miệng nhưng diễn viên nào đi đóng phim cũng tự ngầm hiểu rằng khi ra mắt phim thì phải đến dự. Phim ra xong sẽ tổ chức đi giao lưu. Quy trình vận hành luôn như vậy. Tôi không bắt ép diễn viên phải làm gì mà mọi người chủ yếu tự hiểu. Tất nhiên chúng tôi sẽ gửi lịch chung cho ê-kíp với nội dung hôm nay sẽ đi giao lưu ở đâu, với ai, giờ nào. Mọi người vào nhóm đọc lịch chung và xác nhận việc có mặt. Diễn viên thông báo hôm nay đi, ngày mai bận nên nghỉ là chuyện bình thường. Điều này không ai bắt buộc.
- Nếu một diễn viên từ chối đi cinetour, trả lời phỏng vấn báo chí, anh xử lý thế nào?
- Không có chuyện phạt tiền vì những công việc này không phải nhiệm vụ của diễn viên. Đoàn chúng tôi cũng không bắt ép diễn viên làm việc đó. Quay xong là xong trách nhiệm của diễn viên rồi! Trừ trường hợp việc thu tiếng trực tiếp bị lỗi vài chữ, vài câu thì diễn viên phải có trách nhiệm tới đoàn, lồng tiếng lại những câu hư. Còn sau đó thì xong trách nhiệm. Sản xuất năm phần Lật mặt, diễn viên của tôi ai cũng vui vẻ tham gia các hoạt động của đoàn. Chi phí ăn ở đi lại trong quá trình quảng bá phim sẽ do nhà sản xuất lo. Việc diễn viên xuất hiện ở những sự kiện thế này là do họ tự nguyện, chúng tôi không phải trả cát-xê.
Cộng tác với Lý Hải, điều quan trọng nhất các diễn viên không được làm đó là tạo scandal, gây bất lợi cho phim.
- Từ ca sĩ chuyển sang làm đạo diễn, phim của anh liên tục thắng, không gặp thất bại về doanh thu. Không thể may mắn liên tiếp như vậy, theo anh lý do là gì?
- Chắc do tôi được mọi người thương (Cười). Sản phẩm của tôi có lẽ đã làm hài lòng mọi người. Sản phẩm nếu không tốt mà bắt khán giả khen thì hơi khó! Tính tôi đã bắt tay vào làm gì thì luôn coi sản phẩm như đứa con tinh thần của mình. Tôi sẽ sống chết, ăn ngủ với nó.
Ở Lật mặt, tôi theo sát mọi thứ. Không phải cứ làm kịch bản xong là đưa người khác làm. Trang điểm, trang phục cho diễn viên, tôi đều nắm rõ. Dựng phim tôi cũng ngồi dựng cùng. Có những hôm 3, 4h sáng bật dậy, đoạn nào cần sửa là tôi lại mở máy ra, sửa hoặc đánh dấu để không quên. Tôi ăn, ngủ cùng ê-kíp, không phó mặc cho bất cứ ai. Thí dụ làm tiếng động thì tiếng bước đi, tiếng đánh vào mặt, đánh vào bụng sẽ kêu khác nhau. Làm gì cũng phải chỉn chu, chuẩn chỉnh mọi thứ. Đến bom tấn thế giới còn có sạn nhưng đã làm phim thì nên làm hết khả năng của mình.
- Anh nung nấu việc làm phim từ bao giờ?
- Tôi tốt nghiệp trường Đại học Sân khấu điện ảnh TP HCM nhưng khi ra trường không có đất dụng võ nên chuyển hướng đi hát. Thời gian làm ca sĩ, tôi đi xem phim nhiều. Trong đầu tôi khi ấy luôn mơ ước một ngày nào đó sẽ được xem phim mình đóng. Năm 2010, tôi quyết định ngừng sản xuất series âm nhạc Trọn đời bên em, ôn lại tất cả tư liệu liên quan đến điện ảnh và dành ba năm sau đó để đọc và học cách làm phim.
Tôi tìm tư liệu trên mạng, dịch sách nước ngoài sang tiếng Việt để học. Tôi học biên kịch, học từ những chia sẻ của bạn bè. Tôi hầu như chỉ xem phim Mỹ. Tôi có thói quen trước khi ngủ phải ngốn một bộ phim. Người ta xem phim để giải trí, còn tôi xem là để học. Xem phim, tôi hay bấm dừng lại giữa chừng để phán đoán tình tiết phim, đường dây kịch bản. Tôi tự hỏi mình tại sao đạo diễn lại đưa vấn đề này ra trước, nó có ngụ ý gì, đưa nhân vật này ra để làm gì. Tôi đoán già đoán non kịch bản để xem tư duy của mình có giống kịch bản gốc hay không. Đó là cách giúp tôi xem mình thiếu gì về tư duy để phát triển trong việc làm biên kịch. Bên cạnh đó, tôi cũng học cách lấy góc máy. Trước mỗi cảnh quay, tôi thường suy nghĩ đạo diễn đã đặt góc máy nào để có được khuôn hình đó, đánh ánh sáng ra sao. Tôi thường xem hậu kỳ của phim để rút ra những bài học kinh nghiệm. Tới 2013 tôi học xong thì 2014 bắt tay viết Lật mặt 1. Năm 2015, phim trình làng.
- Phim "1990" của Nhất Trung vừa quyết định lùi lịch chiếu với nguyên nhân được cho là không muốn đối đầu với phim của anh. Anh cảm thấy thế nào khi nhiều người nhận định Lý Hải giờ đã trở thành đối thủ đáng gờm của thị trường?
- Chưa bao giờ trong đầu tôi nghĩ mình là một đạo diễn đáng gờm. Tôi luôn nghĩ mình là người chân ướt chân ráo, là lính mới trong nghề, còn phải học từ các anh chị đi trước cho tới những bạn đạo diễn trẻ nhiều lắm! Vấn đề 1990 hoãn chiếu, tôi thật sự xin lỗi! Tôi không cố ý làm gì cả. Tôi chỉ biết làm phim tốt nhất để có thể tự tin trình làng thôi!
- Điều gì khiến anh khác biệt ở lĩnh vực điện ảnh?
- Đó là câu chuyện tôi kể hơi lúa, dân dã, mộc mạc, không hoa mỹ. Tôi và đạo diễn Kim Jung-min của Hàn Quốc trong quá trình sản xuất Lật mặt: 48h đã trao đổi nhiều. Tôi luôn nói với anh ấy rằng mình muốn học hỏi cái hay, cái mới của nền điện ảnh Hàn Quốc, nhưng vẫn muốn truyền tải câu chuyện Việt Nam, muốn khán giả xem phim xong và nói "à, đây là phim Việt Nam, chứ không phải phim Hàn". Tôi phải sửa đổi từng khuôn hình, góc máy để cho ra thước phim mộc mạc kiểu Việt, xử lý tình huống cũng đậm chất Việt. Có lẽ đó là điều khiến những bộ phim tôi sản xuất được yêu thích.
- Bà xã đóng vai trò thế nào trong sự thành công của anh?
- Hai vợ chồng tôi thích làm cùng nhau, đi đâu cũng muốn cùng nhau. Tôi cảm thấy may mắn khi mình có một gia đình ổn, bà xã biết hy sinh để đứng phía sau, hỗ trợ cho công việc của chồng. Minh Hà luôn là hậu phương vững chắc cho tôi, chính vì vậy, chúng tôi không bao giờ tranh cãi. Cả hai vợ chồng đều nhường nhịn nhau.
Hiện, tôi không mong ước gì cho bản thân, chỉ mong ước cho tương lai của các con. Bản thân tôi thì chỉ mong lúc nào cũng như thế này: hạnh phúc, đủ cơm ăn, áo mặc là được rồi!
- Vợ chồng anh kinh tế dư dả nhưng tại sao vẫn muốn "cày" thêm?
- Tôi làm việc để không bị tụt hậu và không để bản thân có nhiều thời gian rảnh rỗi lại sinh ra những suy nghĩ nông nổi. Tôi vừa làm vừa chơi để có thời gian chăm sóc các con. Tôi làm phim cũng vì đam mê. Nếu như suốt ngày ăn no, ở nhà thì cuộc sống nhàm chán, vô vị lắm! Bản thân tôi sinh ra là để làm việc. Nếu như không làm việc trí óc thì phải lao động chân tay. Rảnh rỗi là tôi lại quét dọn, lau nhà, chăm sóc cây, trồng hoa và rau. Tôi là người năng động, không muốn ngồi một chỗ.
- Kế hoạch tri ân ê-kíp của vợ chồng anh khi 'Lật mặt: 48h' đại thắng phòng vé?
- Theo thông lệ hàng năm, khi phim kết thúc, vợ chồng tôi sẽ thuê một resort trong ba ngày để anh em ê-kíp dẫn gia đình, vợ con đi chơi. Chúng tôi sẽ đài thọ toàn bộ chi phí. Ngoài ra, chúng tôi sẽ thưởng thêm cho ê-kíp, tùy theo mức độ đóng góp của từng thành viên.
Sau phần 5, đúng ra Lật mặt 6 sẽ tiếp diễn. Nhưng do Covid-19, mọi thứ phải hoãn lại. Hiện, đường dây kịch bản của phần mới đã tạm ổn nhưng chưa chọn diễn viên. Do dịch nên một số cảnh quay ở nước ngoài đã được tôi đổi bối cảnh về Việt Nam.
Thiên Anh
